* نگاه بسيار کوتاه به محمدرضا شاه به مناسبت سالروز در گذشت او

27 ژوئيه 1980 (پنجم مرداد 1359) محمدرضا پهلوي، شاه بركنار شده، در قاهره - بيمارستان ارتش مصر، از بيماري سرطان در 60 سالگي درگذشت و در مسجد الرفاعي همان شهر مدفون شد. وي 26 اكتبر سال 1919 به دنيا آمده بود.
شاه از 16 ژانويه سال 1979 (26 دي 1357) كه ايران را ترك كرده بود با در به دري بي سابقه اي رو به رو بود. كشورهاي ديگر حتي دوستان سابقش از جمله شاه سابق اردن از پذيرفتن او اكراه داشتند. مكزيك و پاناما به اصرار دولت آمريكا او را موقتا پذيرفته بودند، تازه در آنجا در سايه ترس از ربوده شدن و يا استرداد به ايران جهت محاكمه به سر مي برد. دولت آمريكا كه او را براي انجام عمل جراحي به خاک خود پذيرفته بود با تظاهرات و تصرف سفارتخانه اش در تهران و واكنش هاي شديد ديگر رو به رو شد و پس از انجام عمل جراحي كشور ديگري را براي اقامت او يافت و به آنجا فرستاد.
اگر تاريخ سلطنت 37 ساله پهلوي دوم را مرور كنيم آن را همراه با ضعف ها و اشتباههاي متعدد مي بينيم كه بزرگترين آنها جلوگيري از تمرين و اجراي دمكراسي در ايران بود که از عوامل ثبات اوضاع يک کشور و پيشرفت همگاني اتباع آن شناخته شده است (در يک دمکراسي، به ندرت کودتا و انقلاب سراسري - مشابه انقلاب فرانسه و روسيه ديده شده است). شاه سابق، جز در دوره دو سال و پنج ماهه حكومت دكتر مصدق که در اين دوره کاره اي نبود، عملا مانع از ظهور احزاب واقعي و آموزش و تمرين دمكراسي در ايران شده بود و روزنامه ها در دست و انحصار افرادي معين بودند و با اين دو عمل از ظهور شخصيتهاي سياسي بزرگ جلوگيري كرد و سرانجام خود قرباني اين اشتباهاتش شد.
از بررسي کارنامه پهلوي دوم چنين بر مي آيد که وي نه اجازه آزادي عمل كافي به مديران تراز اول دولتي مي داد و نه خودش وقت و امكان رسيدگي به همه كارها را داشت و در سياست خارجي نيز تنها پيرو يك بلوك بود.
نگاهي کوتاه به رويدادهاي دوران سلطنت محمدرضا شاه، وي را مردي دو دل، مردد، و تا حدي ترسو نشان مي دهد و در 25 سال آخر از سانسور و سركوب روشنفكران حكايت دارد. به ساواك به قدري آزادي عمل داده شده بود كه اعضاي آن برپايه منافع شخصي خود حتي براي وزيران كابينه پرونده سازي مي كردند و گزارش دروغ و بي اساس مي دادند و افراد دلسوز را از خدمت به وطن باز مي داشتند، دلزده و نا اميد مي كردند. اين گزارش هاي عمدتا مغرضانه بود که پس از انقلاب سند محاکمات، اعدام ها - مجازاتها، اخراج ها و محروميت ها قرار گرفت و هنوز پس از گذشت دهها سال از انقلاب به اين گزارش ها استناد مي شود و چون ماهيت محرمانه دارند، افراد نمي توانند به آنها دستيابي داشته باشند و از دادگاه رد آنها را بخواهند و اعاده حيثيت کنند و در نتيجه نمي توانند براي آينده خود برنامه ريزي کنند و موفقيت به دست آورند و هدر مي روند. اين پرونده سازي ها عمدتا به اين دليل بود که افراد ساواک از صلاحيت لازم و به ويژه ملاحظات اخلاقي برخورد نبودند و استخدام آنان ضابطه دقيق نداشت. بررسي وضعيت دوران سلطنت محمدرضا شاه و تحليل تاريخي آن براي سياسيون و دولتمردان بسيار پندآموز است.
محمدرضا در سال 1320 در شرايطي به سلطنت رسيده بود که متفقين ايران را اشغال نظامي و دولت انگلستان پدر او را تبعيد و در اختيار گرفته بود و صحبت از تغيير نظام حکومتي بود. اين ترس از قدرت بيگانه تا اواخر دهه 1940 شاه سابق را ترک نگفت. اصلاح شتابزده قانون اساسي در پي رويداد 15 بهمن 1327 به تدريج پاي او رابه استبداد کشانيد. از رقابت دو ابر قدرت به سود وطن استفاده نکرد. از دو اشتباه پدرش که عدم تغيير الفباي کتابت و پايان دادن به نفوذ چندين خانواده مشخص و استفاده از مهره هاي معين بود عبرت نگرفت.
پس از بالا رفتن در آمد ايران از نفت از سال 1973 ، از اين پول بهره برداري مفيد نشد، به خواست بيگانه فروش ارز به بهاي ارزان را آزاد گذارد و به دليل داشتن دستياران نامطمئن نتوانست استقلال عمل ايران را در داخل بلوک مربوط (غرب) حفظ کند و روي حرفهايش بايستد و يکي از دلايل آن، نبودن احزاب سياسي آزاد و رسانه هاي مستقل بود که حقايق را بگويند و .... انعطاف شاه سابق در قبال مسئله بحرين و تغيير 180 درجه اي ناگهاني او در قبال اين مسئله ضعف وي را در برابر نفوذ ديگران در سياست ريزي ايران نشان داد و ....
منبع: معلومات عمومي

حال و احوال اينجانب خوب است. مادر عيال مدتي پيش از سفرش به آمريكا برگشته پيش ما و جمعمان جمع است. يك ماهي پيش ما ميمونه و به احتمال زياد با پدر و مادر من بر ميگردن ايران. راستي پدرم هم حالش خوب شده و ديگه احتياجي به دوا درمان نداره. متأسفانه تابستان سوئد امسال خيلي باراني بوده, و كلي از برنامه هاي ما را نقش بر آب كرده. چندباري با كشتي رفتيم فنلاند, ولي ديگه داره حالمان از هر چي كشتي سواري است بهم ميخوره. عيال خواست امروز سورپرايزم كنه, رفت داد موهاش را سلموني كوتاه كوتاه و رنگ شرابي كرد. اصلاً بهش نمي ياد. يا شايد هم من هنوز بهش عادت نكردم!
چشم به هم ميزني روزها ميرن. ديدم بيشتر از يكماه است آبنوس را بي يال و كلاه گذاشتم. گفتم هم سلامي عرض كرده باشم, هم اينكه اين رفيقمان را كه بزودي پنج سالش ميشه را بيشتر در انتظار نذارم. خدا اين آبنوس را از من نگيره. خيلي وقتها كه دلم گرفته بوده به دادم رسيده, و يكجورايي توي اين سالها سنگ صبورم بوده.
قربون شما تا بعد