*
سال 43 پيش از ميلاد سيسرو (ماركوس توليوس سيسرو) فيلسوف، خطيب و اديب روم باستان به دست سربازان ماركوس آنتونيوس در نقطه اي دور از شهر رم كشته شد. ماركوس «سيسرو» را متهم به مشاركت درقتل سزار در تالار سناي روم كرده بود و به خونخواهي سزار وي را كشت و دستور داد كه دست راست و سر او را جدا ساختند و در فاروم (محل سخنرانيهاي عمومي در شهر رم)، همانجائي كه صدها بار سخنراني كرده بود آويزان كردند.
اشتباه سيسرو در اين بود كه وارد سياست شد. او از خاندان بزرگان نبود و براي اين كه به حساب آيد و نيز به منظور عملي ساختن افكار خود وارد سياست شد و نه تنها به اعتبار علمي خود صدمه زد بلكه جانش را هم ازدست داد. وي حتي يك بار مجبور شد بر خلاف عقايد فلسفي خود از اعدام فوري سه ژنرال ياغي جانبداري كند حال آن كه طبق عقايد او ، هركس حق محاكمه منصفانه دارد . سيسرو به دليل مخالفت شديد با ديكتاتوري و وفاداري به جمهوريت با كارهاي سزار موافقت نداشت.
سيسرو كه در سال 106 پيش از ميلاد در شهر «آرپينو» واقع در 120 كيلومتري شرق شهر رم به دنيا آمده بود در جواني به يونان، رودس و ايوني (ساحل غربي آناتولي) رفته بود و در آنجا به مطالعه فلسفه، تاريخ، ادبيات و فن خطابت پرداخته بود. سخنراني هاي عمومي او به قدري نافذ بود كه وي را به عنوان كنسول و سپس سناتور انتخاب كردند و وارد سياست شد.
سيسرو در يك جلسه سنا شديداً با تصميم كراسوس براي جنگ با ايران مخالفت كرد ولي راي اكثريت سنا با كراسوس بود. پس از شكست كراسوس در جنگ با ايران از سپهبد سورنا فرمانده ارتش ايران در سال 53 پيش از ميلاد و از دست دادن جان خود در اين جنگ اهميت سيسرو كه با اين جنگ مخالفت كرده بود بيشتر شد.
سيسرو كتاب «ماهيت بد و خوب» خود را بر پايه آيين زرتشت و عقايد او نوشته است و در كتاب ديگرش «درباره درستي» بسياري از اندرزهاي زرتشت را تكرار كرده است.
از سيسرو آثار و كتابهاي متعدد باقي مانده است از جمله كتاب «موازنه» در علوم سياسي، وظيفه، فلسفه هاي نادرست، بروتوس، ازجانب بالبوس، مسائل فلسفه، عقايد، فنون نطق و خطابت، درباره پيري، پايان ها، طبيعت خدايان و ....
سيسرو در كتاب «وظيفه» به مسئوليت هاي مختلف اشاره كرده و تجربه خدمت در ارتش را يك امر واجب دانسته و نوشته است كه هر مرد بايد تجربه نظامي داشته باشد تا نه تنها مفهوم جنگ را بداند بلكه بتواند نتايج ان را براي خود مجسم كند. وي در همين كتاب در باب دولتمرد نوشته است كه دولتمرد همانند يك پدر بايد هميشه نگران آن باشد كه چه ميراثي بايد از خود باقي بگذارد؛ پدر براي فرزندانش و دولتمرد براي هموطنانش و هرچه اين ميراث غني تر باشد بهتر است. كسي نبايد براي بازماندگان دردسر به ميراث بگذارد.
در كتاب موازنه، سيسرو به دفاع از دمكراسي پرداخته و براي جلوگيري از ديكتاتوري توصيه كرده است كه ميان سنا (قوه تقنينيه) و امپراتور (رئيس قوه مجريه) بايد موازنه قدرت بر قرار باشد . وي اساساً با رياست يك فرد برقوه مجريه مخالف است و از شوراي رياست كشور سخن به ميان مي آورد. سيسرو حكومت انتخابي را حق بشر مي داند و به اين ترتيب با حكومت موروثي ميانه خوبي ندارد. در همين كتاب ، وي برخوردار بودن از محاكمه منصفانه را حق هر انسان مي داند و استدلال مي كند كه عمل و اقدام ناروا (عمل فيزيكي) جرم است نه فكر و انديشه به زعم بعضي ها بد. اگر افكار يك فرد زيان آور تلقي شود اين شخص بايد تبعيد شود نه جريمه، زندان و يا اعدام.
در كتاب «در باره درستي» نوشته است كه هيچ همكار و همنشيني زيان بارتر و بدتر از چاپلوس نيست و يك چاپلوس نبايد به خدمت عمومي (كارمندي دولت) پذيرفته شود. سيسرو مي گويد كه اگر قدر شناسي نباشد؛ خدمت و خلاقيت هم وجود نخواهد داشت و مردمي كه قدر پيشينيان خود را كه خدمت كرده اند نشناسند و آنان را در نظر نداشته باشند دير و يا زود كشورشان از هم خواهد پاشيد. او غم انگيز ترين رويداد يك ملت را جنگ داخلي (برادر كشي) مي داند. سيسرو با اين كه چند بار در مذمت قضاوت عجولانه نوشته، خود او در ناميدن پمپي ژنرال رومي به «پمپي بزرگ» كه جاه طلبي او و ديگران باعث يك جنگ داخلي خونين در روم شد عجله كرد و يكي از انتقادهاي وارده به سيسرو همين بوده است. بخشهايي از كتاب فنون نطق و خطابت سيسرو هنوز در مدارس غرب كه اين رشته از دروس اجباري آنها است تدريس مي شود.
بايد دانست كه ارتش ايران در جنگ سال 36 پيش از ميلاد ماركوس آنتونيوس قاتل سيسرو را در آناتولي شرقي آن چنان شكستي سخت داد كه اشك ريزان فرار كرد و هزاران سرباز او كه به اسارت ايرانيان در آمده بودند براي كار كشاورزي به محل كنوني شهر اروميه فرستاده شدند.
منبع: معلومات عمومي
